Die Hard Forever?

"Les Feux de l'Amour"

"Dans la vie le destin m'a donné des coups durs. Je me suis toujours battu. J'ai voulu vous apprendre qu'il fallait se battre pour obtenir ce qu'on veut."

Zo begint Victor, één van de meest invloedrijke personen van Genoa City, zijn betoog tegen één van zijn kinderen. (Victor who?) Victor Newman, een self made man die zijn machtsimperium opgebouwd heeft. Een pater familias die niet verlegen is om machiavellistische praktijken te gebruiken. De Tony Soprano van de soap, quoi.

(Come again, Victor who?) Hij is een personage uit de Amerikaanse soapserie The Young and the Restless. Oftewel Les Feux de l'Amour in gedubde versie. Een met een Emmy bekroonde soap die dagelijkse kost was in twee Congolese huishoudens: thuis en die van mijn tantines.

Als kind heb ik uren gesleten voor de televisie zowel thuis als in andermans huis. De lijst van 'kijkvoer' is eindeloos: sketches, series, théatres congolais, MTV videoclips (opgenomen op een videocassette die mijn zussen en ik herbekeken), B-films met acteerprestaties gaande van onderhoudend tot uiterst slecht. Kortom: de televisie als passe temps met beeld vaak prioritair aan klank. Ik bevond me dikwijls in een setting waarbij ik op basis van de gezichtsuitdrukkingen de inhoud probeerde af te leiden. Dit was geen evidente klus omdat alle electric devises op maximum stonden. Maar wanneer Les Feux opstond werd het negen op de tien muisstil.

Het is me een raadsel waarom het zo populair is maar het maakt deel uit van mijn jeugdherinneringen. Tijdens mijn studententijd was één van de eerste vragen die ik bij thuiskomst aan mijn papa stelde "Comment va Victor?" (alsof hij een goeie vriend was).

Hij vertelde dan uitgebreid wat er gaande was in Genoa City. Mijn papa had grote bewondering voor Victor. Keer op keer stond hij versteld van zijn gewiekstheid.

Waarschijnlijk vereenzelvigde hij zich met hem. Bovendien vond hij dat er altijd een grond van waarheid zat in wat Victor zei. Ik benadrukte keer op keer dat Victor een fictief personage was. Maar net als Victor ging hij geen enkele uitdaging uit de weg die het leven hem tegenwierp. Het leven was hard voor hem geweest maar zijn onverschrokkenheid taande niet. Een les die hij zijn kroost koste wat kost wou meegeven.

"Black don't crack"

Een belangrijk devies in het huishouden waarin ik ben opgegroeid was: doe dubbel jouw best. Louter omwille van jouw huidskleur. Er mocht onder geen enkel beding gezegd of gedacht worden "ah maar waarschijnlijk kan ze het niet aan, ze is zwart". Niet door een leerkracht toen, niet door een werkgever later en niet door een collega nu.

Als kind uit de (post)koloniale tijdperk had hij aan den lijve ondervonden dat er dubbele standaarden golden voor niet witte mensen. Hij sprak uit ervaring dat zwarte personen vaak onderschat werden. Het was kwestie van ze het tegendeel te bewijzen. Als tiener was het voor mij onduidelijk wie 'ze' precies waren. Ik dacht toen dat mijn papa vaak overdreef en dat hij spoken zag. Het was toch allemaal niet zo erg?

Een tweede devies was je eigen boontjes doppen. Oftewel zelfredzaamheid. Of die boontjes gegaard, gekookt, geprakt, gebraden of gefrituurd waren deed er niet toe. Zolang je ze zelf kon doppen. Als alleenstaande ouder wist hij dat je sociale (en financiële) vangnet beperkter was. C'était une affaire d'état om op jezelf te rekenen.

Zo'n opvoeding bewapent je tegen les coups durs. Je blijft met opgeheven hoofd staan ondanks de tegenslagen. De titel 'onverwoestbaar' prijkt op jouw pantser ten allen tijde. Maar naarmate ik ouder werd begon het me parten te spelen in mijn (vriendschap)relaties. Hoe vermoeiend is het om een harnas te dragen om de buitenwereld te trotseren? Met twee vuistregels in het achterhoofd: 1/je stelt je altijd sterk op, 2/je kwetsbaar opstellen is uit den boze.

"Hello?"

Het was moeilijk om een ander discours te vinden, want de buitenwereld deed ook duchtig mee. De buitenwereld oftewel de televisie via muziek, films, comedy,...(remember my bingewatching?). De associaties strong and black, powerful and black, tough and black waren alomtegenwoordig. Een zwarte persoon die nerdy kleren draagt? He can pull it off, coz he got swag. De rapper P. Diddy (Puff Daddy voor de oldskools) verheerlijkt heus niet de mannelijke kwetsbaarheid in zijn liedje met de weinig verrassende titel Bad Boys for Life. Een van de meest populaire meidengroepen uit de popgeschiedenis heeft eindelijk een vrouw van kleur. Ze vinden er niets beter op om haar de bijnaam “Scary Spice” te geven.

Was dit het enige beeld van zwarte personen die ik voorgeschoteld kreeg? Waar waren de andere narratieven die een tegenwicht boden tegen dit overheersend beeld van de zwarte medemens als stoer, sterk en onverschrokken?

Het zorgde voor een vertekend beeld van wat sterk zijn betekende. Zwak zijn was voor personen die in hun lot berustten. Maar wat een illusie om te geloven dat niemand zijn beperkingen heeft. Je zadelt zowel jezelf als jouw naasten op met onrealistische verwachtingen. Ik heb een rijke, sterke (voor)geschiedenis. Daar ben ik trots op, maar a die hard for ever (for ever ever?) hoeft ook niet voor mij.

"Try a little tenderness"

Toen mijn papa overleed heb ik een belangrijke les geleerd: milder zijn tegenover mezelf en bij uitbreiding voor de mensen die mij omringen. Maar it's a work in progress.

Ik vergeleek mezelf met hem of andere personen naar wie ik opkeek die ondanks tegenslagen de moed niet lieten zakken. Wat had ik te klagen? Maar vooral: wat hadden andere mensen te klagen? Daardoor was ik lange tijd overtuigd dat jezelf kwetsbaar opstellen een teken van zwakte was. Praten: het was geen deel van de mantra's van mijn jeugd. Maar de tijden zijn veranderd. Het leven is nog altijd geen "walk in the kpark". Er is verlies, teleurstelling en boosheid maar in tegenstelling tot mijn papa ben ik niet alleen.

Ik heb een partner in crime met wie ik de zorg en liefde kan delen voor onze zoon. Ik heb vrienden en familie bij wie ik terechtkan. Mijn trots staat mij niet in de weg om hun reikende hand te aanvaarden. Of nog belangrijker: om hulp te vragen als het tegenzit.

Oftewel hoe Victor (Again? Seriously?) het zou verwoorden tegen zijn kroost:

"Pour vous c'est différent. Vous avez une famille sur laquelle vous pouvez compter. Moi je n'avais rien. J'ai pris conscience d'une chose: mes enfants n'ont pas à livrer ce combat. Tout a changé. Vous n'avez pas besoin d'être si dûr, de pas vous comporter comme je l'ai fait". Stiekem denk dat ik mijn papa van bovenaf luid instemmend knikt.